Waarom zijn mensen in bepaalde landen gezonder dan andere, en is er een verband met hoe het zorgsysteem is ingedeeld? Als houder van de Prins Claus Leerstoel onderzoekt Seye Abimbola, hoogleraar wereldwijd gezondheidsonderzoek, wat er nodig is om de gezondheidsgelijkheid in de wereld te verbeteren. Op 10 juni sprak hij zijn oratie ‘Justice in Global Health Research’ uit, in aanwezigheid van Koningin Máxima, beschermvrouwe van deze leerstoel. 

“Om de wereldwijde gezondheidsgelijkheid te verbeteren, moeten we kijken naar rechtvaardigheid”, stelt Seye Abimbola in zijn oratie, die hij uitsprak een jaar na zijn benoeming op de Prins Claus leerstoel “Justice in Global Health Research” aan de Universiteit Utrecht. In deze leerstoel bij de afdeling epidemiologie, global health van het Julius centrum, bestudeert hij de gezondheidsinnovaties bij wereldwijde epidemieën zoals de COVID-19 pandemie. Welke werken wel, en welke niet? En hoe hangt dit samen met hoe bepaalde landen naar hun eigen zorgsysteem kijken?

Beheer van gezondheidssystemen
Seye’s uitgangspunt is dat ongeacht waar iemand woont, mensen dezelfde kansen moeten krijgen op behandeling en herstel. Hij betrekt hierbij factoren die in het verleden hebben geleid tot ongelijkheid in de gezondheidszorg, zoals kolonisatie, discriminatie, structurele ongelijkheden en machtsongelijkheid. In zijn oratie pleit hij voor het beheer van gezondheidssystemen om de gezondheidszorg wereldwijd te verbeteren. Actueel in de huidige coronapandemie, die ook Seye’s werk als leerstoelhouder beïnvloed heeft. “De pandemie dwong me in Australië te blijven en meer online te doen. Hierdoor heb ik meerdere online colleges kunnen geven aan veel studenten in Nederland, die ik anders niet had kunnen doen. Ook heb ik online veel meer onderzoekers met verschillende interesses kunnen ontmoeten en dat heeft al geleid tot een aantal subsidieaanvragen bij collega's in Nederland. Toch zou ik de mensen met wie ik hier werk graag in het echt willen zien. Via het scherm leer je iemand een beetje kennen, maar iemand in het echt zien maakt het plaatje compleet.”

De juiste kennisinfrastructuren bouwen
De komende zestien maanden van zijn ambtstermijn als leerstoelhouder bouwt Seye voort op de fundamenten die zijn gelegd. “Ik voel dat dit echt het juiste moment is in het werk dat we doen. We gaan een aantal huidige academische mondiale gezondheidspraktijken anders formuleren in termen van onrecht, maar ook in termen van: 'wat kunnen we doen en wat kan ik als persoon doen?'. Dat betekent voor mij dat ik blijf focussen op het beheer van innovaties in gezondheidssystemen en de onrechtvaardigheid van kennissystemen in de mondiale gezondheidszorg. De focus zal ook liggen op het doen, op hoe we de juiste kennisinfrastructuren bouwen.”

Ongeziene kennis aan het licht brengen
“Ik heb me gerealiseerd dat mijn werk als Prins Claus-leerstoelhouder mijn focus heeft verbreed. Ik denk nu veel meer in termen van rechtvaardigheid en onrecht. Zelf dacht ik vroeger meer vanuit gelijkheid. Door hier het concept van rechtvaardigheid aan toe te voegen, is mijn begrip van beide verrijkt. Voor mij is het niet alleen van toepassing op wat ons onderzoek probeert te bereiken, maar er is een intrinsieke onrechtvaardigheid in het systeem van onderzoek zelf. Dit noem ik het onrecht van kennis die ongezien, ongebruikt en niet gewaardeerd is. Ik wil deze onrechtvaardigheid aan het licht brengen.”

Kijk hier de oratie van Seye Abimbola terug. 

Over de Prins Claus Leerstoel
Tijdens het online evenement was ook Koningin Máxima aanwezig, als beschermvrouwe van de Prince Claus Chair for Equity and Development (PCC), die in 2003 werd ingesteld door het ISS en de Universiteit Utrecht. De leerstoel is bedoeld om een impuls te geven aan de carrière van uitmuntende, jonge wetenschappers uit ontwikkelingslanden en om kennisdeling te stimuleren. De universiteiten willen met deze leerstoel onderzoek en onderwijs op het terrein van 'equity and development' bevorderen in overeenstemming met de inzichten en ideeën va