Safety First

ACS, TIA en CVA

Safety First is een onderzoeksproject waarin de optimalisatie van de telefonische triage op de huisartsenpost centraal staat. Binnen de Safety First studie richten wij ons specifiek op patiënten met klachten verdacht voor een acute cardiovasculaire aandoening, namelijk acuut coronair syndroom (ACS), transient ischemic attack (TIA) en cerebrovasculair accident (CVA). 

Op deze website vindt u informatie over de aanleiding, inhoud en methode van de Safety First studie. Daarnaast kunt u eerder verschenen nieuwsbrieven, publicaties en de leden van het betrokken onderzoeksteam opzoeken.

Waarom dit onderzoek? uitklapper, klik om te openen

Telefonische triage op huisartsenposten is een complexe en uitdagende taak. Enkel op basis van de initiële anamnestische gegevens moeten triagisten een urgentie bepalen en zorg toewijzen. Wanneer het patiënten verdacht voor acute cardiovasculaire ziekten betreft (bv. een acuut coronair syndroom of een beroerte), is het van levensbelang dat triage snel en adequaat verloopt. De uitkomst van deze patiënten is immers nauw verbonden met de tijd tot interventie. Echter, patiënten met acute cardiovasculaire ziekten kunnen zich met zeer uiteenlopende klachten presenteren, wat de triage bemoeilijkt. 

Op de huisartsenposten in de regio Utrecht betreft ongeveer 5-10% van de contacten een hoog urgente zorgvraag. Inhoudelijk gaan deze contacten vaak over de volgende acute cardiovasculaire ziekten: een acuut coronair syndroom (ACS), een beroerte (een transient ischemic attack, TIA of een cerebrovasculair accident, CVA) of een acuut aneurysma van de aorta abdominalis (AAAA). Jaarlijks vinden in de regio Utrecht circa 10-15 calamiteiten plaats op huisartsenposten, waarbij het in de meerderheid van de gevallen gaat het om het missen van eerdergenoemde diagnoses en het niet toewijzen van de juiste urgentie. Dit betreft voornamelijk ACS en AAAA. Het missen van een van deze diagnoses kan leiden tot permanente cardiale of cerebrale schade of de dood. 

Naast het onderschatten van de urgentie (‘ondertriage’), vindt ook overschatting van de urgentie (‘overtriage’) plaats. Zo weten we uit een pilot studie van Safety First dat van de verwezen patiënten met pijn op de borst klachten, uiteindelijk 1 op de 10 patiënten daadwerkelijk een ACS had. Deze variatie en discrepantie in de triage willen wij in Safety First aanpakken.

Een hypothese vanuit calamiteitenonderzoek is dat cognitieve bias tijdige herkenning en juiste urgentiebepaling van acute cardiovasculaire ziekten in de weg staat. Met cognitieve bias wordt een manier van denken bedoeld die leidt tot systematische fouten in de oordeelvorming. Het is nog onduidelijk welke rol cognitieve bias daadwerkelijk speelt bij oordeelsvorming tijdens telefonische triage. Bovendien is het de vraag of cognitieve bias niet óók optreedt tijdens telefonische triage in casuïstiek die niet tot calamiteiten heeft geleid. Zo zou cognitieve bias niet alleen kunnen leiden tot een te lage urgentie, maar ook tot een te hoge urgentie resulterend in bijvoorbeeld onnodige ambulanceritten. De relatie tussen cognitieve bias en urgentiebepaling verdient dan ook verdere exploratie.

Sinds 2011 wordt op de meeste huisartsenposten de Nederlands Triage Standaard (NTS) gebruikt als beslishulp voor de urgentiebepaling. Deze beslishulp is door een expert-panel samengesteld met elementen van de NHG Triage Wijzer en de Manchester Triage Standaard. Doel van de NTS beslishulp is om het beslisproces en de patiëntveiligheid in de spoedzorg te verbeteren door gestructureerde urgentiebepaling. Of deze verbetering daadwerkelijk heeft plaatsgevonden, is nog onduidelijk. Onderzoek naar de validatie van de NTS is uitsluitend gedaan met surrogaatmarkers als uitkomst. Zo werd de associatie bepaald tussen het urgentieniveau en het aantal verwijzingen naar de eerste hulp en het aantal zelfzorgadviezen. Er is nog geen onderzoek gedaan naar de relatie van de urgentiebepaling met de uiteindelijke diagnose, waarbij gekeken wordt of de patiënt terecht een hoge of lage urgentie heeft gekregen voor de al dan niet gediagnosticeerde ziekte. Dat gaan wij in Safety First onderzoeken.

Inhoud Safety First studie uitklapper, klik om te openen

Doelstellingen Safety First

1. Het beschrijven, begrijpen en verbeteren van het diagnostisch proces, de urgentiebepaling en de patiëntveiligheid bij telefonische triage van patiënten verdacht voor acute cardiovasculaire ziekten. 
2. Kennis vergaren over de invloed van cognitieve bias tijdens telefonische triage en identificeren van mogelijke aangrijpingspunten voor verbetering van de kwaliteit en patiëntveiligheid van telefonische triage. Aanbevelingen formuleren voor de ontwikkeling van onderwijs aan triagisten en huisartsen (in opleiding) over cognitieve bias.

Methode

Binnen het Safety First project zullen verschillende kwantitatieve en kwalitatieve deelstudies worden uitgevoerd.

De grootste deelstudie betreft een diagnostische cross-sectionele studie met 4000 opgenomen telefonische triagegesprekken. Deze triagegesprekken worden teruggeluisterd en de bijbehorende follow-up gegevens worden bij de eigen huisartsen van patiënten opgevraagd. Op deze manier valideren we dus de toegewezen urgentie op de huisartsenpost met de uiteindelijke diagnose van de patiënt. Het doel van deze studie is het ontwikkelen van klinische predictieregels voor TIA/CVA en ACS aan de hand van determinanten die het best de aan- of afwezigheid van ziekte/urgentie voorspellen. Deze determinanten bestaan uit gegevens afkomstig uit de initiële anamnese en patiëntkarakteristieken. 

Naast bovenstaande studie zullen we vanuit het Safety First onderzoek de volgende kwalitatieve deelstudies uitvoeren:

Case control studie met conversatie analyse naar de verschillen en overeenkomsten die mogelijk geassocieerd zijn met een risico op cognitieve bias tussen telefoongesprekken met een juiste en onjuiste urgentiebepaling. 

Audio stimulated recall interviewstudie met triagisten van Stichting Primair Huisartsenposten. Samen met triagisten luisteren we een opgenomen triagegesprek van een recente dienst terug en vragen we triagisten te reflecteren op deze gesprekken. Doel van deze interviews is het in kaart brengen van het diagnostisch redeneren onder triagisten die gebruikmaken van de NTS.

Nieuws & Publicaties uitklapper, klik om te openen

Nieuwsbrieven

• Safety First nieuwsbrief januari 2018
• Safety First nieuwsbrief november 2017
• Safety First nieuwsbrief september 2016 

Artikelen Safety First

• Wouters L. Telefonische triage op de huisartsenpost. Huisarts Wet 2016;59(7):306.
• Erkelens C. Cognitieve bias bij telefonische triage. Huisarts Wet 2016;59(8):306.
• Erkelens DC, Wouters LT, Zwart DL, Damoiseaux RA, De Groot E, Hoes AW, Rutten FH. Optimisation of telephone triage of callers with symptoms suggestive of acute cardiovascular disease in out-of-hours primary care: observational design of the Safety First study. BMJ Open. 2019 July.

Safety First op congres

• NHG wetenschapsdag 2019 Nijmegen, Nederland. Erkelens C. 'Calamiteiten bij patiënten met pijn op de borst in de eerste lijn: een case-control studie zonder hindsight bias'
• WONCA 2018, Krakau, Polen. Erkelens C. 'Fatal adverse events after chest pain at out-of-hours primary care services: a case- control study' (presentation)
• WONCA 2018, Krakau, Polen. Wouters L. 'Gender differences in ACS suspected patients at out-of-hours primary care services' (presentation)
• NHG wetenschapsdag 2017, Zeist, Nederland. Wouters L. 'Verschil in telefonische triage bij mannen en vrouwen verdacht voor acuut coronair syndroom' (pitch)
• NHG wetenschapsdag 2017, Zeist, Nederland. Huijsmans M. “Klinisch redeneren van triagisten tijdens telefonische triage op de huisartsenpost bij verdenking op acute cardiovasculaire ziekten” (pitch)
• Julius Najaarssymposium 2016, Utrecht, Nederland. Erkelens C, Rutten F, de Groot E. “Optimalisation of telephone triage of primary care patients suspected of acute cardiovascular diseases” (presentation)
• NHG Wetenschapsdag 2016, Amsterdam, Nederlands. Wouters L., Erkelens C. Onderzoeksopzet Safety First: Optimalisatie van de telefonische triage op de huisartsenpost van patiënten met klachten verdacht voor een acute cardiovasculaire aandoening. (pitch)
• HartVaatHAG congres 2016, Utrecht, Nederland. Wouters L. Safety First (deel 1): “Besluitvorming tijdens telefonische triage op de huisartsenpost bij verdenking acute cardiovasculaire ziekten”. (pitch & poster)
• HartVaatHAG congres 2016, Utrecht, Nederlands. Erkelens C. Safety First (deel 2): “Telefonische triage op de huisartsenpost: diagnostiek van acute cardiovasculaire ziekten”. (pitch & poster)

Contact uitklapper, klik om te openen

Het studieteam is bereikbaar van maandag tot en met vrijdag tussen 09.00 en 17.00 uur via:

Telefoon: 06-27 356 283
Fax: 088-75 680 99
E-mail: safetyfirst@umcutrecht.nl

Postadres

Julius Centrum
T.a.v. Safety First
Huispostnummer STR. 6.131
Postbus 85500
3508 GA Utrecht

Werkgroep uitklapper, klik om te openen

Prof. Dr. Arno Hoes (promotor): Hoogleraar Klinische Epidemiologie en Huisartsgeneeskunde, Julius Centrum, UMC Utrecht.
Prof. Dr. Roger Damoiseaux (promotor): Hoogleraar Huisartsgeneeskunde.
Dr. Dorien Zwart (co-promotor): Associate Professor en huisarts.
Dr. Frans Rutten (co-promotor): Associate Professor en huisarts.
Dr. Esther de Groot (co-promotor): Assistant Professor en onderwijskundige.
Drs. Carmen Erkelens: Arts in opleiding tot huisarts en onderzoeker (AIOTHO).
Drs. Loes Wouters: Arts in opleiding tot huisarts en onderzoeker (AIOTHO).

Het Safety First onderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met Stichting Primair Huisartsenposten en de Nederlandse Triage Standaard (NTS).

• Meer informatie over Primair vindt u op de Website Primair Huisartsenposten.
• Meer informatie over de NTS vindt u op de website NTS.